مختصر تعریفی از باطری ها
آشنایی با باطری ها
باتریها: قلب تپنده ذخیره انرژی
باتریها ابزارهایی حیاتی هستند که انرژی شیمیایی ذخیره شده را به جریان برق تبدیل میکنند. این فرآیند از ترکیب مواد خاص و واکنش های شیمیایی بین آنها شکل میگیرد. در ساختار ساده ترین باتریها، حداقل دو صفحه فلزی (یا آلیاژی) متفاوت درون مایعی شیمیایی قرار میگیرند. این صفحات نقش قطب های مثبت و منفی را ایفا میکنند: صفحهای با تمایل بالاتر به از دست دادن الکترون (آند) و دیگری با توانایی جذب الکترون بیشتر (کاتد). مایع میان آنها که انتقال بار الکتریکی را ممکن میکند، الکترولیت نام دارد.
الکترولیت: عامل حیاتی در عملکرد باتریها
جالب است بدانید حتی در باتریهای موسوم به «اتمی» نیز الکترولیت وجود دارد، اما نوع و غلظت آن متفاوت است. در باتریهای قدیمیتر مانند مدلهای اسیدی یا آبی (تر)، الکترولیت معمولاً مایعی است که نیاز به بررسی مداوم سطح آن دارد. دلیل این مسئله، نبود ترکیباتی مانند کلسیم در ساختار صفحات سربی است که در باتریهای اتمی وجود دارد. حضور کلسیم باعث کاهش تبخیر الکترولیت میشود و به همین دلیل، باتریهای اتمی به مراقبت کمتری نیاز دارند و طول عمرشان بیشتر است. همین ویژگی، قیمت بالاتر و محبوبیت بیشتر آنها در مقایسه با باتریهای آبی را توجیه میکند.
دسته بندی باتریها: از الکترولیت تا کاربرد
باتریها را میتوان براساس معیارهای گوناگونی طبقه بندی کرد. یکی از مهمترین معیارها، حالت فیزیکی الکترولیت است:
-
باتریهای خشک: در این نوع، الکترولیت به صورت جامد (مانند باتریهای قلمی) یا خمیری شکل (ژلهای) استفاده میشود.
-
باتریهای تر: الکترولیت این مدل مایع است، مثل باتریهای سربی-اسیدی رایج در خودروها.
نکته جالب توجه، ظهور باتریهای نیمه ژلهای (یا کم نیاز به مراقبت) است که نه کاملاً مایع هستند و نه جامد. این باتریها با نام های تجاری مانند Maintenance-Free شناخته میشوند و به دلیل کاهش نیاز به شارژ مجدد یا افزودن آب، محبوبیت بالایی در صنعت خودرو پیدا کردهاند.
انواع باتریها براساس مواد تشکیل دهنده
ترکیب صفحات و الکترولیت، انواع مختلفی از باتریها را ایجاد میکند:
-
سربی-اسیدی: پرکاربردترین نوع در خودروها به دلیل هزینه تولید پایین و مقاومت در دمای متغیر.
-
نیکل-کادمیوم: قدیمیتر، با قابلیت شارژ مجدد، اما به دلیل اثرات زیست محیطی کمتر مورداستفاده.
-
روی-هوا: سبک و مناسب برای دستگاههای کم مصرف مانند سمعک.
-
آلکالاین: رایج در وسایل قابل حمل به دلیل ظرفیت ذخیره سازی بالا.
چرا باتریهای سربی-اسیدی در خودروها غالباند؟
دو دلیل اصلی این انتخاب، اقتصادی و عملی است. اولاً هزینه تولید این باتریها نسبت به انواع دیگر مانند لیتیوم-یونی پایینتر است. ثانیاً، عملکرد آنها در دمای بسیار پایین (مانند زمستانهای سرد) یا گرمای موتور خودرو، پایدارتر است. هرچند باتریهای جدیدتر مانند لیتیوم-یونی وزن کمتری دارند، اما هنوز برای استفاده در خودروهای معمولی مقرون به صرفه نیستند.
نکته پایانی: انتخابی هوشمندانه
با توجه به پیشرفت فناوری، باتریهای اتمی و نیمه ژله ای به دلیل کاهش نیاز به نگهداری، جایگزین مناسبی برای انواع آبی هستند. هرچند قیمت بالاتری دارند، اما هزینه های بلندمدت تعمیر و نگهداری خودرو را کاهش میدهند. در مقابل، باتریهای آبی به دلیل کیفیت متغیر و نیاز به توجه مداوم، امروزه کمتر توصیه میشوند.